ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Πρεβελάκη & Γρεβενών, 712 02 Ηράκλειο Κρήτης
τηλ:2810.342.520-fax:2810.28.11.28
Email: teetak@tee.gr
Ηράκλειο, Σεπτέμβριος 2014
Περιεχόμενα
Σελίδα 3 Το κοινωνικό πρόβλημα
4 Στατιστικά στοιχεία
6 Το χρονικό άυξησης των εισφορών
6 Το ελάχιστο κόστος διαβίωσης με τις σημερινές ασφαλιστικές εισφορές
8 Παραβιαζόμενες Αρχές και σειρά σπουδαιότητας
8 Αναγκαστική μετάταξη σε ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία
10 ΚΕΑΟ
12 Ειδική Προσαύξηση
13 Ασφαλιστική ενημερότητα για ιδιωτικά έργα
14 Συμπεράσματα - Προτάσεις
Το παρόν συντάχθηκε από τα μέλη του ΤΕΕ-ΤΑΚ (Αλφαβητική σειρά) :
ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Πρεβελάκη & Γρεβενών, 712 02 Ηράκλειο Κρήτης
τηλ:2810.342.520-fax:2810.28.11.28
Email: teetak@tee.gr
ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ
Οι εξελίξεις στο ασφαλιστικό - στις εισφορές των Μηχανικών και η παραβίαση των αρχών του Συντάγματος
Περιεχόμενα
Σελίδα 3 Το κοινωνικό πρόβλημα
4 Στατιστικά στοιχεία
6 Το χρονικό άυξησης των εισφορών
6 Το ελάχιστο κόστος διαβίωσης με τις σημερινές ασφαλιστικές εισφορές
8 Παραβιαζόμενες Αρχές και σειρά σπουδαιότητας
8 Αναγκαστική μετάταξη σε ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία
10 ΚΕΑΟ
12 Ειδική Προσαύξηση
13 Ασφαλιστική ενημερότητα για ιδιωτικά έργα
14 Συμπεράσματα - Προτάσεις
Το παρόν συντάσσεται για τον κλάδο των Μηχανικών ασφαλισμένων στο Ε.Τ.Α.Α. – Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε.
1. Οι εξελίξεις στο ασφαλιστικό - στις εισφορές των Μηχανικών και η παραβίαση των αρχών του Συντάγματος
Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν δει τελευταία το φως της δημοσιότητας και δεν έχουν διαψευστεί, το ύψος των ληξιπρόθεσμων χρεών προς το Δημόσιο αυξάνει συνεχώς. Τα τελευταία στοιχεία «μιλούν» για ποσό περί των 66,4 δισ. ευρώ. Η κατάσταση στην αγορά ακινήτων και στις επιχειρήσεις δε φαίνεται να βελτιώνεται, ο τζίρος έχει πέσει κατακόρυφα και οι απαιτήσεις των τραπεζών παραμένουν υψηλές χωρίς ουσιαστικές διευκολύνσεις λόγω της κατακόρυφης πτώσης των εισοδημάτων. Τα «κόκκινα» δάνεια έφτασαν στο ποσό των 77 δισ. Ευρώ. Η πτώση του τζίρου έχει αυξήσει επιπλέον τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία, που φτάνουν στο ποσό των 15,5 δισ. ευρώ.Σε αυτό το υφεσιακό κλίμα καλούνται να επιβιώσουν οι μηχανικοί, είτε μισθωτοί είτε ελεύθεροι επαγγελματίες. Η έλλειψη ρευστότητας, η υπερβολική φορολόγηση, η οποία με την εισαγωγή τεκμηρίων αλόγιστα οδηγεί σε πολύ υψηλά ποσά φόρων (όταν όμως δεν υπάρχουν καθόλου έσοδα) προσθέτουν ακόμα ένα αρνητικό στοιχείο εις βάρος της ελπίδας για σταδιακή ανάκαμψη της αγοράς. Το αντικείμενο απασχόλησης για τους επιστήμονες και ιδιαίτερα για τους μηχανικούς είναι δυσεύρετο αυτή την εποχή. Κατά συνέπεια, οι λιγοστοί οι οποίοι έχουν αντικείμενο, αναγκάζονται και εργάζονται για εξευτελιστικά πλέον ποσά ή να μεταναστεύουν. Ακόμα όμως και να υπάρχει αντικείμενο η αγορά είναι πλέον σε τέτοιο πρωτοφανές σημείο ύφεσης και υπερφορολόγησης που ακόμα και η πλήρης απασχόληση αποφέρει ποσά που είναι οριακά επαρκή για την επιβίωση ενός μηχανικού. Αυτό μάλιστα με την προϋπόθεση ότι ζει ως «ιερομόναχος» αφού ταυτόχρονα είναι υποχρεωμένος να ακολουθεί τις συνεχείς τεχνολογικές αναβαθμίσεις σε λογισμικό, υλικό εξοπλισμό και γνώσεις με βιβλία και επιμορφώσεις, προκειμένου να παραμείνει ανταγωνιστικός και να επιβιώσει έστω και οριακά. Το αποτέλεσμα είναι ένα κλίμα δίκαιης κοινωνικής αγανάκτησης και κρατικής αναποτελεσματικότητας αφού οι μηχανικοί δεν μπορούν να επιβιώσουν άρα ούτε και να πληρώσουν τις ούτως ή άλλως αυξημένες ασφαλιστικές εισφορές και τα κρατικά ταμεία να παρουσιάζουν συνεχώς αυξανόμενα ελλείμματα. Άλλωστε αναφορικά με τις σημερινές οφειλές, μεγάλο μέρος αυτών των οφειλών σωρεύθηκε και από τους πρώην συνεπείς οφειλέτες, οι οποίοι έγιναν δυστυχώς ασυνεπείς αδυνατώντας να εξυπηρετήσουν τις συνεχώς αυξανόμενες εισφορές. Εξάλλου τα ποσά των εισφορών και οι ασφαλιστικές κατηγορίες δε θα μπορούσαν παρά να είναι άμεσα συνδεδεμένα με το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ και το μέσο εισόδημα των πολιτών (μηχανικών εν προκειμένω). Ειδάλλως ο πολλαπλασιασμός τους είναι ένας απλός τρόπος για να δείξει το κράτος ότι καταργείται πλήρως το κοινωνικό κεκτημένο στην πρόνοια και την περίθαλψη, θεμελιώδη στοιχεία του Κοινωνικού Κράτους Δικαίου.
Το κοινωνικό πρόβλημα.
Το πρόβλημα όπως περιγράφτηκε παραπάνω έχει πολλές παραμέτρους. Ωστόσο είναι προφανές ότι σε αυτό το κλίμα η ιεράρχηση των κυριότερων παραμέτρων είναι βασικό στοιχείο για την χάραξη της πορείας με την οποία προτείνεται να αντιμετωπιστεί. Το ζητούμενο είναι να διαφυλαχτούν οι θεμελιώδεις αρχές του Κοινωνικού Κράτους Δικαίου, δεδομένου ότι χωρίς Κράτος Πρόνοιας δεν μπορεί να υφίσταται Κράτος Δικαίου.
4
Το κύριο χαρακτηριστικό των κοινωνικών δικαιωμάτων, που συγκροτούν την έννοια του κοινωνικού κεκτημένου και κατ’ επέκταση του κράτους δικαίου, είναι η σταθεροποιητική τους λογική. Αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό σε συνθήκες κρίσης όταν παίζουν το ρόλο τους διαφυλάσσοντας τις αρχές για τον οποίες υπάρχουν. Σε καμία περίπτωση τα κοινωνικά δικαιώματα δεν είναι πολιτικά διαπραγματεύσιμα αφού αποτελούν τον πυρήνα του Κράτους Δικαίου. Από την άλλη όσο αφορά το ύψος στο οποίο τίθεται το «κοινωνικό κεκτημένο», η μεταβολή του δηλαδή σε σχέση με τις οικονομικές συνθήκες που επικρατούν, αυτό δεν μπορεί να γίνεται μεροληπτικά εις βάρος του Γενικού Συμφέροντος. Αυτός είναι πολλές φορές ο καταλύτης που γιγαντώνει το αίσθημα της αδικίας, της απώλειας της εμπιστοσύνης του πολίτη στο Κράτος Δικαίου, ιδιαίτερα όταν καταφανώς καταλύονται απρόσβλητες αρχές που θεμελιώνονται σε νόμους και μάλιστα στον ισχυρότερο από όλους που είναι το Ελληνικό Σύνταγμα. Η συντήρηση των αξιών, των αρχών του Συντάγματος, της αλληλεγγύης, της ισότητας, της προστασίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, του δικαιώματος στην εργασία και όλων των θεμελιωδών δικαιωμάτων τώρα πρέπει να έχουν εφαρμογή για να αντιστραφεί αυτό το κλίμα.Επιπλέον η διαπίστωση από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ της κατακόρυφης πτώσης του κύκλου εργασιών που αφορούν υπηρεσίες δραστηριοτήτων μηχανικών και συναφών δραστηριοτήτων παροχής τεχνικών συμβουλών, απλά επιβεβαιώνει την κατάσταση. Τη διαπιστωθείσα δηλαδή, σε όλη την αγορά, μείωση των πραγματικών μισθών και ως εκ τούτου τη συμπίεση προς την εσωτερική κατανάλωση. Σε αυτή την κατάσταση η κατανάλωση έχει περιοριστεί ριζικά και στην καλύτερη περίπτωση καλύπτει μόνο τα απολύτως απαραίτητα για το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού της χώρας. Οι ανελαστικές δαπάνες που αφορούν την επιβίωση, η διατροφή, η ιατρική περίθαλψη, τα έξοδα συντήρησης των μελών μιας νέας οικογένειας αποτελούν στοιχεία της προστασίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, που είναι καθήκον μας να προφυλάσσεται.
2.
Από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ προκύπτει η συνεχής μείωση του ΑΕΠ της χώρας, παράμετρος πίεσης των κοινωνικών παροχών. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στο Δελτίο τύπου της ΕΛΣΤΑΤ με ημερομηνία 13.01.2014 με τίτλο Περιφερειακοί Λογαριασμοί: Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία 2011 υπολογίζεται η μείωση του μέσου Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος και μάλιστα στις αρχές της κρίσης, μεταξύ του 2010 και 2011, στο 5,9%! Άλλωστε και την επόμενη χρονιά, το 2012, σε σχέση με το 2011 η απώλεια στο ΑΕΠ ήταν 6,2% το 1ο τρίμηνο, 6,3% το 2ο τρίμηνο, 6,9% το 3ο τρίμηνο και 5,7% το 4ο τρίμηνο!!! Σωρευτικά δηλαδή, τα τελευταία έτη, είναι διαπιστωμένη η τεράστια απώλεια της αγοραστικής δύναμης των πολιτών. Και ενώ πλέον έχουμε περάσει, πάλι με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σε διαρκή αποπληθωρισμό, τα στοιχεία που προκύπτουν κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικά είναι για τους πολίτες. Ο αποπληθωρισμός που βαίνει συνεχιζόμενος ξεκίνησε έπειτα από μια διαρκή περίοδο ύφεσης που καταβαράθρωσε τα εισοδήματα και είναι το αποτέλεσμα της απώλειας δυνατότητας διάθεσης των προϊόντων στην εσωτερική αγορά, αφού πλέον οι πραγματικοί μισθοί τα καθιστούν πολύ ακριβότερα ακόμα και πριν την κρίση. Ακόμα όμως και σήμερα τα δεδομένα δεν μπορούν παρά να χαρακτηριστούν τουλάχιστον ανησυχητικά. Το 2014 με δείκτη ανεργίας στο 27,8% και την οικοδομική δραστηριότητα να παρουσιάζει πτώση τον Απρίλιο κατά 35,6% (στην έκδοση οικοδομικών αδειών σε σχέση με τον Απρίλη του 2013) είναι εύκολο να διαπιστωθεί ότι ούτε το τέλος της κρίσης είναι με τα υπάρχοντα μέτρα, ούτε και ευνοϊκά είναι τα στοιχεία για τα επαγγέλματα που σχετίζονται με την οικοδομική δραστηριότητα.
Στατιστικά στοιχεία.
Το θέμα προκύπτει λόγω της ανυπαρξίας έργων στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, γεγονός που συντελεί στην αδυναμία των συναδέλφων να καταβάλουν ασφαλιστικές εισφορές. Το γεγονός τεκμηριώνει και η έκθεση «Διοικητική μεταρρύθμιση και Λειτουργικός Εκσυγχρονισμός των Ασφαλιστικών Δομών- Ιούνιος 2014» του ΚΕΠΕ, σύμφωνα με την οποία οι
5
ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε. ανέρχονται σε 46.363 οφειλέτες τον 12/2013. Δηλαδή επιβεβαιώνει απολύτως ότι οι μισοί ασφαλισμένοι χρωστάνε. Στους ελεύθερους επαγγελματίες το ποσοστό υπερβαίνει το 60%. Η μαζική έξοδο των ασφαλισμένων που έχουν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης και έχουν θεμελιώσει δικαίωμα μειώνει την «ζωή» του Ταμείου από 26 έτη σε λιγότερο από 10, όπως προκύπτει και από την ειδική αναλογιστική μελέτη βιωσιμότητας που συνέταξε ο επίκουρος καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Αλέξανδρος Ζυμπίδης. Η μελέτη έδειξε ότι η αναλογία των εργαζομένων προς τους συνταξιούχους, που ήταν τελευταία 5:1, με την κρίση φθάνει στο χαμηλό επίπεδο 2:1, δηλαδή 2 εργαζόμενοι σε ένα συνταξιούχο. Με βάση τις αυξήσεις του Ν.3986/2011, το ετήσιο σύνολο εισφορών για το 2012 αναμένεται να είναι προσαυξημένο κατά περίπου 66,5 εκατ. Ευρώ. Παρόλα αυτά στη μελέτη του Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε. εκτιμάται ότι «η πρόσκαιρη βελτίωση των ταμειακών διαθεσίμων του έτους 2012 δε δύναται να μετακινήσει σημαντικά το σημείο εμφάνισης ταμειακού ελλείμματος γιατί προκαλεί σοβαρά προβλήματα βιωσιμότητας στο μέλλον». Σημειώνεται δε, ότι «στην ακραία περίπτωση όπου οι παροχές θα πάγωναν και θα υπολογιζόταν με βάση την 1η ασφαλιστική κατηγορία, το σημείο εμφάνισης ταμειακού ελλείμματος θα μετακινείται μόλις μια πενταετία προς το μέλλον και σίγουρα όχι πέρα από το έτος 2041. Εάν τώρα συνυπολογίσουμε τις αυξήσεις παροχών που θα προκύψουν όταν συνταξιοδοτηθούν οι νέοι ασφαλισμένοι, η πενταετία συρρικνώνεται σε διετία ή το πολύ τριετία. Δηλαδή το σημείο εμφάνισης ταμειακού ελλείμματος δεν μετακινείται πέρα του έτους 2038. Η μελέτη του Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε. καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «η αύξηση εισφορών προκαλεί πρόσκαιρη αύξηση εσόδων στο Ταμείο, η οποία βέβαια δεν είναι απαραίτητη, αφού το Ταμείο δεν έχει πρόβλημα χρηματοροών, για τουλάχιστον μια 25ετία από σήμερα, ακόμη και με το σενάριο της κλειστής ομάδας ασφαλισμένων ατόμων». Επιπλέον εκτιμά ότι η αύξηση θα δημιουργήσει πρόβλημα βιωσιμότητας σε μακροπρόθεσμη βάση στο Ταμείο, αφού παράγει αρνητικά αναλογιστικά ισοζύγια για τους νεοεισερχόμενους ασφαλισμένους αλλά και για τους νέους ασφαλισμένους». Το πρόβλημα αυτό αναμένεται κατά την ωρίμανση της συνταξιοδοτικής διαδικασίας των νέων ασφαλισμένων «περίπου στο έτος 2040, αλλά και εντονότερο κατά την περίοδο συνταξιοδότησης των νεοεισερχομένων ατόμων (ασφαλισμένοι μετά την 1.1.2012)».
Παρά το γεγονός ότι μέσω του νέου νόμου 4254/14 ένα ποσοστό συναδέλφων μπορούν να θεωρήσουν με συνοπτικές διαδικασίες τα βιβλιάρια τους (αυτό αφορά όσους δεν χρωστάνε ασφαλιστικές εισφορές μέχρι και το 2010, αλλά μόνο για τα έτη 2011-12-13 και έχουν αποδεδειγμένα μέσο οικογενειακό εισόδημα κάτω των 12.000 ευρώ για κάθε ένα από αυτά), τα προβλήματα δεν λύνονται διότι:
• δεκάδες χιλιάδες συνάδελφοι και τα εξαρτημένα μέλη της οικογένειας τους στερούνται ιατροφαρμακευτική κάλυψη, αν δεν πληρώσουν ταυτόχρονα και τις υπέρογκες ασφαλιστικές εισφορές, τις οποίες μάλιστα μόλις αύξησαν πραξικοπηματικά κατά παράβαση απόφασης του ΔΣ Ε.Τ.Α.Α.
• ακόμα και άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι αναγκάζονται να πληρώνουν τις υπέρογκες εισφορές, αλλιώς να τις χρεώνονται για πάντα (και με κίνδυνο κατασχέσεων), χάνοντας παράλληλα και το δικαίωμα στην περίθαλψη
• οι κανόνες ένταξης σε ρύθμιση ασφαλιστικών οφειλών για όσους έχουν μεγαλύτερα χρέη είναι απαγορευτικοί, (απαράδεκτοι όροι, ληστρικά επιτόκια, λίγες δόσεις, τιμωρητικές διαδικασίες αναγκαστικής είσπραξης σε περίπτωση αδυναμίας πληρωμής δύο συναπτών δόσεων)
• μεγάλο μέρος των συναδέλφων εξωθείται από το επάγγελμα εξαιτίας των ληστρικών και αυξημένων ποσών των εισφορών εν μέσω κρίσης.
Τα τελευταία έτη παρατηρείται μια προσπάθεια να αποδοθεί ένα μεγάλο μερίδιο της κρίσης στις αρχές του Κράτους Πρόνοιας και όχι σε αυτούς που τις καταχράστηκαν. Να αποδοθεί σαν κατηγορία για την κατάργηση τους ένα πλασματικό και συνεχώς αυξανόμενο κόστος στις υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Ενώ όμως η περικοπή του Κράτους Πρόνοιας ισχύει για όλους τους πολίτες, η μείωση της φορολογίας και του κόστους της εργασίας δεν ισχύει τελικά για όλους και οδηγεί σε συσσωρεύσεις που εκφυλίζουν την ελεύθερη αγορά με συρρίκνωση του κλάδου των ελεύθερων
6
επαγγελματιών αυτοαπασχολούμενων. Άρα τελικά ο τρόπος με τον οποίο προωθείται αυτό οδηγεί σε μείωση της παραγωγικότητας με κατάλυση των θεσμών και των αρχών. Γίνεται με καταναγκαστικούς κανόνες χωρίς όρια προστασίας που οδηγούν σε αδυναμία επιβίωσης πολιτών και ένα κλίμα κοινωνικής αναστάτωσης. Έτσι λοιπόν εξειδικεύοντας, το τελευταίο διάστημα με την κρίση που μαστίζει τον κλάδο των μηχανικών, τα εισοδήματα τους είναι κατά πολύ μειωμένα έως και μηδενικά για πολλές περιπτώσεις.
3.
Οι μηχανικοί, είναι ο μοναδικός κλάδος που ασφαλίζει την ιδιότητα και όχι τη δραστηριότητά του, με αποτέλεσμα στη συντριπτική τους πλειονότητα να καλούνται να πληρώσουν εισφορές παρότι είναι άνεργοι. Η αύξηση εισφορών προβλέφθηκε με τον νόμο Ν 3986/2011 «Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015» που ψηφίστηκε το καλοκαίρι του 2011. Δεν εφαρμόστηκε όμως μέχρι σήμερα, καθώς οι μηχανικοί μέσω του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ) προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Η διοίκηση του Ε.Τ.Α.Α., μετά από ομηρικές συνεδριάσεις και έντονες αντιδράσεις των μηχανικών, αποφάσισε να μην εφαρμόσει τον παραπάνω νόμο, τουλάχιστον μέχρι την έκδοση της δικαστικής απόφασης. Με την υπ' αριθμόν 3/2014 απόφαση, η Επιτροπή Αναστολών του ΣτΕ απέρριψε την αίτηση αναστολής που είχαν υποβάλει οι μηχανικοί. Με έγγραφό του προς τη διοίκηση του Ε.Τ.Α.Α., ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης καλεί το ταμείο να εφαρμόσει την απόφαση του ΣτΕ και στη συνέχεια η Διεύθυνση Εισφορών ενημερώνει όλα τα περιφερειακά καταστήματα του Ε.Τ.Α.Α.-Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε. πως ο νόμος για το Μεσοπρόθεσμο πρέπει να εφαρμοστεί αμελλητί, από το α΄ εξάμηνο του 2014. Εάν η απόφαση για την οποία δεν έχει γίνει ενημέρωση εγγράφως, προβλέπει και αναδρομική καταβολή των υψηλότερων εισφορών από τον Ιούλιο του 2011, τότε τα ποσά που θα κληθούν να πληρώσουν είναι εξοντωτικά για το σύνολο του κλάδου. Τα παρακάτω παραδείγματα που αφορούν και την αναδρομική εφαρμογή του νόμου είναι χαρακτηριστικά:
Το χρονικό της αύξησης των εισφορών
• 1. Παλαιός ασφαλισμένος (προ του '93) ελεύθερος επαγγελματίας:
Πληρώνει σήμερα: 345,92 ευρώ τον μήνα ή 2.075,52 ευρώ το εξάμηνο (ειδοποιητήριο) ή 4.151,04 ετησίως. Με τις αυξήσεις: 385,10 ευρώ τον μήνα ή 2.310,6 το εξάμηνο ειδοποιητήριο) ή 4.621,2 ετησίως. Δηλαδή 470,16 ευρώ επιπλέον τον χρόνο. Εάν η αύξηση γίνει αναδρομικά, από 1/7/2011 (έχουν περάσει 6 εξάμηνα, δηλαδή 3 χρόνια), ο ίδιος ασφαλισμένος θα κληθεί να πληρώσει 1.410,48 ευρώ αναδρομικό χρέος.
• 2. Νέος ασφαλισμένος (από το '93 και μετά) ελεύθερος επαγγελματίας με ειδική προσαύξηση και 5ετία στην ειδική προσαύξηση (περίπου 40 με 45 ετών):
Πληρώνει σήμερα: 345,92 ευρώ τον μήνα ή 2.075,52 ευρώ το εξάμηνο (ειδοποιητήριο) ή 4.151,04 ετησίως Με τις αυξήσεις: 423,11 τον μήνα ή 2.538,66 το εξάμηνο (ειδοποιητήριο) ή 5.077,32 ετησίως. Δηλαδή 926,28 ευρώ επιπλέον τον χρόνο. Εάν χρεωθούν αναδρομικά από 1/7/2011 το αναδρομικό χρέος ανεβαίνει στα 2.778,84 ευρώ.
4.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, το κόστος ασφάλισης για ένα νέο μηχανικό, δηλαδή ασφαλισμένο μετά την 1.1.1993, ελεύθερο επαγγελματία, αυτοαπασχολούμενο, και υπαγόμενο σε ασφαλιστική κατηγορία άνω της 5ετίας, ανέρχεται σήμερα με βάση την ιστοσελίδα του ταμείου στα 423,11€/μήνα. Το ποσό αυτό μάλιστα είναι χωρίς τις επιπλέον επερχόμενες
Το ελάχιστο κόστος διαβίωσης με τις σημερινές ασφαλιστικές εισφορές.
7
εκθετικές αυξήσεις ανά τριετία που προβλέπει ο ν. 3986/2011. Το ποσό αυτό λοιπόν καταλήγει να είναι 12x423,11€=5077,32€ ετησίως. Ωστόσο, ο ελεύθερος επαγγελματίας μηχανικός θα αποδώσει αυτό το ποσό καθαρό στο ταμείο, ενώ ο πελάτης του θα το πληρώσει με το ΦΠΑ από την παροχή υπηρεσιών του μηχανικού. Επιπλέον, ο μηχανικός θα επιβαρυνθεί το ποσό αυτό με την παρακράτηση φόρου, που όπως έχει γίνει αντιληπτό τα τελευταία έτη ανέρχεται στο 20% κυμαινόμενο και επιπλέον του ΦΠΑ. Άρα τελικά ο ελεύθερος επαγγελματίας μηχανικός για να πληρώσει και μόνο τις ασφαλιστικές του εισφορές πρέπει να κάνει ετήσιο τζίρο: €38,780023,180,0€32,5077=∗ Συνεχίζοντας το συλλογισμό, αν θεωρήσουμε τη μέση οδό, δηλαδή ότι ο ελεύθερος επαγγελματίας έχει ιδιόκτητη: είτε μόνο κατοικία και μισθώνει επαγγελματική στέγη, είτε μόνο επαγγελματική στέγη και μισθώνει κατοικία, τότε προκύπτει ένα μέσο έξοδο περί τα 300€/ μήνα, ήτοι 3600€ ετησίως και συνεπώς το επιπλέον ποσό που πρέπει να εξασφαλίσει θα είναι: €553523,180,0€3600=∗. Για Κοινόχρηστα, με μειωμένη ή και χωρίς θέρμανση, με ένα μέσο όρο 50€/μήνα προστίθενται άλλα: €50,92223,180,0€600=∗. Ακόμα προστίθενται: έξοδα €61523,180,0€400==∗για την συντήρηση του αυτοκινήτου (ασφάλεια, φθορές κ.λ.π.) και περί τα 800€ ετήσια έξοδα για τη συντήρηση προγραμμάτων και άλλων υλικών, απαραίτητα για την εργασία του. Επιπλέον: 840€/έτος ως έξοδα κινητών και σταθερών τηλεφώνων και αναλώσιμων υλικών στη δουλειά του (χαρτιά, μελάνια, ανανέωση του υλικού που ξεπεράστηκε ή έπαθε βλάβη, κλπ), 840€/έτος για ΔΕΗ και ύδρευση μαζί και 650€ για τέλος επιτηδεύματος. Προκύπτει λοιπόν ένα φανταστικό πρόσωπο που: α) έχει ετήσιο εισόδημα - τζίρο (με απόλυτη στενότητα) 7800,38+5535+922,50+615+800+840+840+650 = 18002,88 ≈ 18000€ β) Το φανταστικό αυτό πρόσωπο που κάνει τζίρο περίπου 1500€/μήνα δεν έχει ούτε 1€ για να τραφεί και να βάλει βενζίνη στο αυτοκίνητο του. γ) Κινδυνεύει με κατάσχεση περιουσιακών του στοιχείων αν δεν πληρώσει τις ασφαλιστικές του εισφορές στην επόμενη εκθετική αύξηση τους, όπως προβλέπεται στον ν. 3986/2011. δ) Δεν έχει να πληρώσει ούτε ένα € στο φόρο που του αναλογεί στην εφορία λόγω κλιμακίου, εκτός τον ΦΠΑ που τον αποδίδει άμεσα στο 3μηνο, αφού δεν μπορεί να καλύψει βασικές ανάγκες δουλεύοντας και έχοντας διαχειριστεί 1500€/μήνα. ε) Κινδυνεύει να πεθάνει αφού αν αρρωστήσει δεν έχει τη δυνατότητα να πληρώσει ούτε τη συμμετοχή του για τις διαγνωστικές εξετάσεις. στ) Για να δημιουργήσει οικογένεια ούτε λόγος οπότε το και μόνο από το δημογραφικό είναι προφανές ότι οδηγεί σε μια κοινωνία αντιπαραγωγική. Εξάλλου στα παραπάνω για λόγους απλότητας δεν υπολογίζονται φόροι κλιμακίου, ΕΝΦΙΑ, σεμινάρια-βιβλία-πρότυπα-κανονισμοί που πληρώνονται και είναι απαραίτητα για την εργασία του. Δεν συνυπολογίζονται προφανώς αρκετά έξοδα που επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο και δεν περιλαμβάνονται σε καμία διευκόλυνση, αν δεν αποτελούν τελικά ακόμα και τεκμήρια διαβίωσης. Ούτε καν ένα προστατευόμενο μέλος δεν περιλαμβάνεται στο σενάριο. Μετά από τα παραπάνω τίθενται τα κρίσιμα ερωτήματα:
• Πόσους νέους ελεύθερους επαγγελματίες μηχανικούς, αλλά και παλιούς, γνωρίζει ο καθένας μας που έχουν τζίρο άνω των 18.000€/έτος;
8
• Είναι λογικό κάποιος, σε μια περίοδο παρατεταμένης ύφεσης και με τη φθορά που υπέστη ο κλάδος των κατασκευών και τα έξοδα των πολιτών πλέον να αφορούν τα απολύτως απαραίτητα, να αναμένει ότι θα αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα με αυτούς τους όρους;
• Είναι προς όφελος των ασφαλιστικών ταμείων, της οικονομίας, του Γενικού Συμφέροντος, η προώθηση αυτής της λογικής του τζίρου των 18000€ χωρίς να έχεις ούτε ένα για να ζήσεις;
• Έχει αναλογιστεί κανένας ότι ακόμα και οι μισθωτοί μηχανικοί που απασχολούνται με μπλοκάκι (Τ.Π.Υ) υπολογίζονται από το ασφαλιστικό μας ταμείο ως Ελεύθεροι Επαγγελματίες και καλούνται να πληρώσουν αυτές τις αυξημένες εισφορές με μισθούς πείνας το πολύ των 700€;
• Παραβιάστηκαν κάποιες αρχές για να προκύψει τελικά αυτή η κατάσταση και είναι δυνατό να είναι δικαιολογημένη;
5.
5.1 Αναγκαστική μετάταξη σε ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία Με το ΠΔ 124/1993 ορίστηκαν 14 ασφαλιστικές κατηγορίες για τον υπολογισμό των μηνιαίων εισφορών. Τα ποσά αναπροσαρμόζονται από τότε, αρχής γενομένης από 1.1.1993. Η ένταξη ασφαλισμένου, νέου ασφαλισμένου αυτοαπασχολούμενου, σε κάποια από αυτές ήταν προαιρετική. Όπως προέκυπτε από την στιγμή που υπήρχαν αυτές και με βάση την αρχή της αναλογικότητας και του άρθρου 4 του Συντάγματος. Ωστόσο με το άρθρο 44 του ν. 3986/2011 παύει η προαιρετική ένταξη του ασφαλιζόμενου στο Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε. σε ασφαλιστική κατηγορία. Η ένταξη του γίνεται πλέον στην πρώτη ασφαλιστική κατηγορία και στη συνέχεια ο ασφαλισμένος μετατάσσεται αναγκαστικά στις επόμενες ανώτερες διαδοχικά ανά τριετία, χωρίς περιορισμό και κανένα άλλο οικονομικό – κοινωνικό κριτήριο. Από τον νόμο αυτό, λαμβάνοντας υπόψη το Σύνταγμα της Ελλάδας, προκύπτουν τα παρακάτω συμπεράσματα: Το άρθρο 4 του Συντάγματος, παρ. 5, σύμφωνα με το οποίο: "Οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα Δημόσια βάρη, ανάλογα με τις δυνάμεις τους", συνάδει με την προαιρετική κατάταξη στις εν λόγω ασφαλιστικές κατηγορίες, δεδομένου ότι οι ασφαλιστικές κατηγορίες σχετίζονται με το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Άρα, η υποχρεωτική κατάταξη στη δεύτερη ή στην πρώτη ασφαλιστική κατηγορία και στη συνέχεια η υποχρεωτική μετάταξη (ανά τριετία) σε ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία με αυξημένες ασφαλιστικές εισφορές, σύμφωνα με το άρθρο 44 του ν. 3986/2013, είναι αντίθετη με το ασφαλιστικό πλαίσιο σειράς δεκαετιών και δημιουργεί άνιση διάκριση σύμφωνα με την αρχή της ισότητας κατά το Ελληνικό Σύνταγμα αφού γίνεται χωρίς ουσιαστικούς όρους. Στην παράγραφο 2 του άρθρου 2 του ΠΔ 124/1993 αναφέρεται ότι: τα ποσά των ασφαλιστικών κατηγοριών αναπροσαρμόζονται κάθε φορά βάσει του ποσού αυξήσεως των συντάξεων των Δημοσίων Υπαλλήλων, αρχής γενομένης από 1.1.1993. Επίσης, οι ασφαλιστικές κατηγορίες συνδέονται με το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ και το άρθρο 4 του Συντάγματος, παρ. 5, σύμφωνα με το οποίο: "Οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα Δημόσια βάρη, ανάλογα με τις δυνάμεις τους".
Παραβιαζόμενες Αρχές και σειρά σπουδαιότητας.
Σε αντίθεση με το προαναφερόμενο έρχεται το με αριθμό πρωτ. Φ80000/οικ. 17598/3682 έγγραφο της Γενικής Δ/νσης Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Οικονομικών (Πρακτικά 193/23-8-2012 συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου), με θέμα «Άμεση εφαρμογή των διατάξεων του Ν.3986/11», το οποίο απευθυνόμενο στο Ε.Τ.Α.Α. αναφέρει: «Σε συνέχεια της συνάντησης που έγινε για το ανωτέρω θέμα στο γραφείο του Υπουργού, παρακαλείσθε να προβείτε σε όλες τις αναγκαίες ενέργειες για την άμεση εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 44 του Ν. 3986/2011 από όλους τους Τομείς του ΕΤΑΑ. Επισημαίνεται ότι από την εφαρμογή
9
των ανωτέρω διατάξεων έχουν προσδιοριστεί συγκεκριμένες δημοσιονομικές αποδόσεις εντός του έτους 2012 και η περαιτέρω καθυστέρηση στην πλήρη εφαρμογή των διατάξεων από όλους τους τομείς του Ταμείου θα δημιουργήσει σοβαρό δημοσιονομικό έλλειμμα στον Κρατικό Προϋπολογισμό. Παράλληλα καθίσταται σαφές ότι η υστέρηση στην εφαρμογή θεσμοθετημένων μέτρων, αφενός πλήττει την αξιοπιστία της χώρας αφετέρου συνεπάγεται την ανάγκη λήψης πρόσθετων δημοσιονομικών μέτρων. Κατόπιν των ανωτέρω και δεδομένων των εξαιρετικά δεσμευτικών προθεσμιών όλοι οι τομείς του ΕΤΑΑ οφείλουν άμεσα να εφαρμόσουν τις προαναφερθείσες διατάξεις του Ν. 3986/2011 και να μας ενημερώσουν σχετικά, το αργότερο έως 28/08/2012». Με βάση τα παραπάνω είναι προφανές ότι το Κράτος (Η ηγεσία των εμπλεκόμενων Υπουργείων τουλάχιστον), από την πλευρά του, συνδέει τις ασφαλιστικές μας εισφορές με τα δημοσιονομικά. Αυτό όμως δε συνάδει με το κοινωνικό κράτος δικαίου σε απόλυτη σύγκριση και συνεπώς η υποχρεωτική κατάταξη και στη συνέχεια υποχρεωτική μετάταξη σε ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία με βάση το άρθρο 44 του ν. 3986/2011 είναι τουλάχιστον εσφαλμένη και αντισυνταγματική. Εκτός αυτού καταργεί την πανανθρώπινη αρχή της ισότητας αντιμετωπίζοντας άνισα τους μη έχοντες και τους οδηγεί σε αποκλεισμό δημιουργώντας νέες κοινωνικές τάξεις με έντονο το χαρακτήρα των ανισοτήτων. Σε κάθε περίπτωση ισχύει η τυπική Συνταγματικότητα ή Αντισυνταγματικότητα του κάθε νομοσχεδίου προς ψήφιση κατά το άρθρο 73, π2, του Συντάγματος σύμφωνα με οποίο: "Νομοσχέδια που αναφέρονται οπωσδήποτε στην απονομή σύνταξης και στις προϋποθέσεις της υποβάλλονται μόνο από τον Υπουργό Οικονομικών ύστερα από γνωμοδότηση του Ελεγκτικού Συνεδρίου∙ αν πρόκειται για συντάξεις που επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό των ΟΤΑ ή άλλων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, υποβάλλονται από τον αρμόδιο Υπουργό και τον Υπουργό Οικονομικών. Τα νομοσχέδια για συντάξεις πρέπει να είναι ειδικά δεν επιτρέπεται, με ποινή την ακυρότητα, να αναγράφονται διατάξεις για συντάξεις σε νόμους που αποσκοπούν στη ρύθμιση άλλων θεμάτων." Ο νόμος 3986/2011 αφορούσε τη ρύθμιση και μιας σειράς άλλων θεμάτων, συνεπώς τίθεται προφανώς το θέμα της τυπικής Αντισυνταγματικότητας του άρθρου. Οι πραγματικές αποδοχές των μηχανικών, είτε αυτοαπασχολούμενων, ή μισθωτών ή αυτοαπασχολούμενων-οιονεί μισθωτών, έχουν μειωθεί έως μηδενιστεί την τελευταία πενταετία. Δεδομένου ότι με βάση το άρθρο 22 του ν. 2084/1992 για τις ασφαλιστικές κατηγορίες επί του οποίων εφαρμόζονται οι διατάξεις περί υποχρεωτικής μετάταξης του άρθρου 44 του ν. 3986/2011 και στη συνέχεια κατά την παράγραφο 2 του άρθρου 2 του ΠΔ 124/1993 αναφέρεται ότι τα ποσά των ασφαλιστικών κατηγοριών αναπροσαρμόζονται κάθε φορά βάσει του ποσού αυξήσεως των συντάξεων των Δημοσίων Υπαλλήλων, αρχής γενομένης από 1.1.1993 είναι φανερό ότι λόγω της ύφεσης της τελευταίας 5ετίας η δραστική μείωση των ασφαλιστικών εισφορών (των Ελεύθερων Επαγγελματιών – αυτοαπασχολούμενων) είναι αναγκαία, για την ίδια παροχή, με βάση την αρχή του κοινωνικού κεκτημένου που πηγάζει από τον ίδιο τον πυρήνα του Συντάγματος μας. Ο καταναγκασμός και η βίαιη μεταφορά σε ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία, οδηγεί σε απώλειες στα ασφαλιστικά ταμεία και με βάση την Έκθεση του Αναλογιστικού Παρατηρητηρίου του Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε. προκύπτει σοβαρό πρόβλημα βιωσιμότητας του Ασφαλιστικού μας φορέα. Από την άλλη η διαρκής αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών, δεδομένης της διαρκούς ύφεσης, οδηγεί σταδιακά σε αδυναμία πληρωμής των υπέρογκα αυξημένων ασφαλιστικών εισφορών ωθώντας εκτός επαγγέλματος μηχανικούς. Πλήττει άμεσα τον υγιή ανταγωνισμό, τους μικρομεσαίους μηχανικούς και οδηγεί σε απώλειες τα ταμεία και το Κράτος
Εξάλλου η εξαγγελία του Υπουργείου Εργασίας που αφορούσε τη δυνατότητα επιλογής ασφαλιστικής κατηγορίας στους ασφαλισμένους του Τομέα Μηχανικών και Εργοληπτών Δημόσιων Έργων του Ε.Τ.Α.Α., με το σκεπτικό ότι οι σημερινές οικονομικές συνθήκες καθιστούν άμεση την ανάγκη να καλυφθούν όλες οι σχετικές με το αίτημα προϋποθέσεις, δεν έχει μέχρι
που όχι μόνο δεν εισπράττει ασφαλιστικές εισφορές και φόρους αλλά πρέπει να στηρίξει πλέον και συνεχώς νέους ανασφάλιστους.
10
σήμερα υλοποιηθεί. Αυτό πλήττει την οποιαδήποτε εμπιστοσύνη θα μπορούσε να έχει ο κάθε πολίτης απέναντι στην εκτελεστική και τη νομοθετική εξουσία και προκαλεί ένα αίσθημα εμπαιγμού. 5.2 Κέντρο Είσπραξης Ανεξόφλητων Εισφορών (ΚΕΑΟ) Με τις διατάξεις του άρθρου 101 του Ν.4172/2013 (ΦΕΚ167/Α/23.7.2013) ιδρύθηκε το Κέντρο Είσπραξης Ανεξόφλητων Εισφορών. Σκοποί του ΚΕΑΟ, σύμφωνα με το νόμο, είναι: α) Η είσπραξη των ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών οφειλών των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης β
Οι διαδικασίες που προβλέπονται στα πλαίσια της λειτουργίας του ΚΕΑΟ γίνονται εις βάρος της συντριπτικής πλειοψηφίας των "φτωχοποιημένων" και "νεοφτωχοποιημένων" ) Η δημιουργία ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων των οφειλετών των Ασφαλιστικών Οργανισμών (μητρώο οφειλετών), που θα περιλαμβάνει το ύψος των οφειλόμενων ποσών, την αιτία και τη χρονική περίοδο που ανάγονται, την τήρηση στατιστικών στοιχείων και αναλύσεων γ) Η μελέτη, επεξεργασία και υποβολή προτάσεων για νομοθετικές ρυθμίσεις στο αρμόδιο καθ’ ύλην Υπουργείο, δ) Ο σχεδιασμός και η εκτέλεση δράσεων για την επίτευξη του σκοπού του Κ.Ε.Α.Ο. -Στο Κ.Ε.Α.Ο. διαβιβάζονται από τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, ληξιπρόθεσμες οφειλές οι οποίες χαρακτηρίζονται ως «εισπράξιμες» και οι οποίες πληρούν τα ακόλουθα κριτήρια: α) Η οφειλή να αφορά σε χρονική περίοδο όχι πέραν των έξι μηνών από την ημέρα λήξης της εμπροθέσμου καταβολής της. Η εν λόγω οφειλή μεταβιβάζεται στο Κ.Ε.Α.Ο. μαζί με οφειλές προηγουμένων ετών του ιδίου οφειλέτη. Στις οφειλές που μεταβιβάζονται στο Κ.Ε.Α.Ο δύναται να συμπεριλαμβάνονται και οφειλές παλαιότερης χρονικής περιόδου, εφόσον αυτές μεταβιβάζονται εντός εξαμήνου από την ημερομηνία έκδοσης της πράξης βεβαίωσης τους. β) Το ύψος της οφειλής, συμπεριλαμβανομένων και των επιβαρύνσεων, που μεταβιβάζεται στο Κ.Ε.Α.Ο. να ανέρχεται στο ποσό των 10.000 € και άνω(αρχικά το όριο ήταν 5.000, αλλά με την εγκύκλιο 35/06-05-2014 ανήλθε στις 10.000€). γ) Οι οφειλές να μην τελούν υπό δικαστική αναστολή. δ) Οι οφειλές να μην αφορούν φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, όπως αυτοί προσδιορίζονται από το Μητρώο Φορέων Γενικής Κυβέρνησης που τηρείται με ευθύνη της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (δήμοι, ΝΠΔΔ). ε) Ο οφειλέτης πρέπει να μην έχει ενεργή ρύθμιση ή να μην έχει τηρήσει τους όρους προηγούμενης ρύθμισης τμηματικής καταβολής. στ) Ο οφειλέτης να μην βρίσκεται σε καθεστώς πτώχευσης ή υπό καθεστώς εκκαθάρισης. Τι προκύπτει όμως από τα παραπάνω; Με βάση το άρθρο 17 του Συντάγματος η ιδιοκτησία τελεί υπό την προστασία του κράτους και με το άρθρο 18 κανένας δεν στερείται την ιδιοκτησία του. Πολύ δε περισσότερο όταν αυτό γίνεται εις βάρος του Γενικού Συμφέροντος, αφού δεν υπάρχει κανένα πραγματικό αποτέλεσμα δεδομένης της σημερινής οικονομικής κατάστασης, που παραδέχονται πλέον και όλοι οι Ευρωπαίοι εταίροι μας.
11
Ελλήνων επιστημόνων και εντείνουν ακόμα περισσότερο την ύφεση και το αίσθημα της κατάφορης αδικίας. Τελικά πρόκειται για "απαλλοτρίωση" χωρίς αποζημίωση σε αντίθεση με όλες τις αρχές του Συντάγματος. Οι ασφαλιστικές εισφορές αφορούν Υπηρεσίες Υγείας, οι οποίες εξάλλου τελικά δεν παρέχονται και για τις οποίες με τη σημερινή κατάσταση οι ελεύθεροι επαγγελματίες αυτοαπασχολούμενοι αδυνατούν να καταβάλουν λόγω της κατακόρυφης πτώσης, έως και μηδενισμού, του μέσου κατά κεφαλήν εισοδήματος τους. Το κράτος οφείλει να μεριμνά για την υγεία των πολιτών, σύμφωνα με το άρθρο 21 του Συντάγματος. Αντίθετα στα πλαίσια του ΚΕΑΟ επιβάλλεται στους ελεύθερους επαγγελματίες αυτοαπασχολούμενους, που δεν έχουν πλέον την οικονομική δυνατότητα να επιβιώσουν, ένα άδικο μέτρο καταναγκασμού ενώ το κράτος για το διάστημα αυτό δεν παρέχει καμία υπηρεσία υγείας αφού δεν υπάρχει η έννοια του άνεργου Μηχανικού. Η υποχρέωση του κράτους είναι να μεριμνά για τη δημιουργία συνθηκών για το δικαίωμα όλων στην εργασία, κατά το άρθρο 22 του Συντάγματος. Η λειτουργία του ΚΕΑΟ με γενικούς και όχι ειδικούς όρους όχι μόνο δεν βοηθά προς αυτή την κατεύθυνση αλλά καταπατά και καταβαραθρώνει όλα τα θεμελιώδη δικαιώματα. Δρα τιμωριτικά και δημιουργεί το αίσθημα της κατάφορης αδικίας, του ηθικού και υλικού μηδενισμού των ασφαλισμένων μόνο και μόνο επειδή είναι άνεργοι. Εξάλλου το πρόβλημα είναι πλέον γενική διαπίστωση. Ότι δηλαδή δεν υπάρχει αντικείμενο - δουλειά στη χώρα για να απασχοληθούν οι ελεύθεροι επαγγελματίες αυτοαπασχολούμενοι μηχανικοί. Συμπληρωματικά με προηγούμενες ασφαλιστικές ρυθμίσεις (μείωση συντάξεων, υποβάθμιση ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, αύξηση εισφορών), η ίδρυση του ΚΕΑΟ δημιουργεί την αίσθηση στη δημόσια συνείδηση ότι επιχειρεί: α) να εκβιάσει και να καταναγκάσει για την πληρωμή οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών από τα τελευταία υπολείμματα καταθέσεων υπό την απειλή κατασχέσεων χωρίς ρεαλιστικούς όρους με βάση τις ανάγκες που διαμορφώνονται από τη σημερινή πραγματικότητα. β) να εξωθήσει εκτός επαγγέλματος χιλιάδες αυτοαπασχολούμενους που δε μπορούν να ανταποκριθούν, μπροστά στο φόβο για τα χειρότερα, επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο την οικονομική κατάσταση της χώρας. γ) να συμβάλει μαζί με άλλες κινήσεις (άρση προστασίας πρώτης κατοικίας) στην αναδιανομή περιουσίας, ειδικά ακίνητης, από τα κάτω προς τα πάνω. δ) να μετατοπίσει το πρόβλημα από το ποιοι πραγματικά ευθύνονται για την κατάρρευση των ασφαλιστικών ταμείων, στους ίδιους τους ασφαλισμένους και μάλιστα στους πιο αδύναμους από αυτούς. Οφείλουμε βεβαίως, να κάνουμε ξεκάθαρη τη διάκριση μεταξύ αυτών που συνειδητά και διαχρονικά δεν πληρώνουν εισφορές και αυτών που δεν έχουν δυνατότητα να πληρώσουν. Στην προσπάθεια ενίσχυσης των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης (Φ.Κ.Α.) δε θα πρέπει να αγνοούνται οι αντικειμενικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει μεγάλη μερίδα επαγγελματιών και επιχειρήσεων. Η ποινικοποίηση των οφειλών τους προς τους Φ.Κ.Α. και ο στιγματισμός αυτών που αντικειμενικά βρίσκονται σε αδυναμία καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών τους θα πρέπει να αποφευχθεί. Συνεπώς, η παραπομπή ασφαλισμένων και στο ποινικό Δικαστήριο, προκειμένου να πιεστούν να καταβάλλουν τις εισφορές, με την απειλή της ποινικής καταδίκης, εκτός από άδικη και ανάλγητη, είναι αντίθετη σε θεμελιώδεις συνταγματικές διατάξεις που κατοχυρώνουν με απόλυτο τρόπο την αξία του ανθρώπου και τις ατομικές ελευθερίες.
12
5.3 Ειδική Προσαύξηση. Εκτός των ασφαλιστικών κατηγοριών των ΠΔ, σε συνέχεια του 2084/1992, στις ασφαλιστικές εισφορές των νέων ασφαλισμένων έρχεται να προστεθεί και η ειδική προσαύξηση, κατά τα οριζόμενα του άρθρου 2 του ν. 3518/2006. Αυτό γίνεται στη θέση του παλαιότερου Ειδικού Λογαριασμού Πρόσθετων Παροχών του ΤΣΕΜΕΔΕ (ν. 915/1979 – άρθρο 33). Στο καθεστώς της ειδικής προσαύξησης, που επιβαρύνει επιπλέον τις ήδη αυξημένες ασφαλιστικές εισφορές των Μηχανικών, υπάγονται υποχρεωτικά οι προ του 1993 ασφαλισμένοι ενώ οι ασφαλισμένοι μετά το 1993 υπάγονται υποχρεωτικά εφόσον έχουν συμπληρώσει δεκαετή ασφάλιση και είναι 35 ετών. Οι υπόλοιποι υπάγονται στην ειδική προσαύξηση προαιρετικά και μετά από αίτηση τους. Εξάλλου με το άρθρο 4 του ν. 3518/2006 σε συνέχεια μια σειράς ασφαλιστικών ρυθμίσεων ορίζεται το ύψος της Ειδικής Προσαύξησης. Στην παράγραφο 2, του άρθρου 4, αναφέρεται: «Για τους ασφαλισμένους μέχρι 31.12.1992 και από 1.1.1993 και εφεξής το ποσοστό εισφοράς των ελευθέρων επαγγελματιών και των μισθωτών καθορίζεται για μία πενταετία, από την πρώτη του επόμενου της δημοσίευσης του παρόντος μήνα στο 12% του ποσού της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας του ν. 2084/1992 και του π.δ. 124/1993, όπως κάθε φορά διαμορφώνεται. Μετά τη λήξη της πενταετίας, με απόφαση του Υπουργού Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, μετά από αναλογιστική μελέτη αναπροσαρμόζεται το πιο πάνω ποσοστό σταδιακά έως 20%.» Παρόλα αυτά με την εγκύκλιο Φ8000/24872/882/5.12.2011 που υπογράφεται από την κυρία Δρέττα, τέως Γενική Γραμματέα του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης εκφράζεται η άποψη ότι: «Σύμφωνα με τις διατάξεις της περίπτωσης γ΄ της παρ. 15 του άρθρου 44 του ν.3986/2011, η υποχρεωτική υπαγωγή των από 1/1/1993 ασφαλισμένων σε ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία ανά τριετία, αφορά και στην Ειδική Προσαύξηση. Η εν λόγω ρύθμιση εφαρμόζεται παράλληλα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 4 του ν.3518/2006, και συνεπώς από 1/7/2011 ο υπολογισμός της εισφοράς για την Ειδική Προσαύξηση γίνεται επί του ποσού της ασφαλιστικής κατηγορίας στην οποία εντάσσεται ο ασφαλισμένος βάσει του χρόνου ασφάλισης.» Άρα λοιπόν το πρόβλημα εδώ είναι εμφανές αφού εκτός του ότι το άρθρο που επικαλείται η εγκύκλιος δεν αναφέρει αυτό αλλά σαφώς το ότι η Ειδική Προσαύξηση υπολογίζεται επί του ποσού της πρώτης Ασφαλιστικής Κατηγορίας δημιουργείται και προετοιμάζεται ένας άδικος μηχανισμός διπλών αυξήσεων. Αυτό γιατί η Ειδική Προσαύξηση, με βάση το νόμο 3518/2006, που αναφέρει η εγκύκλιος , υπολογίζεται ως εξής: «Για τους ασφαλισμένους μέχρι 31.12.1992 και από1.1.1993 και εφεξής το ποσοστό εισφοράς των ελευθέρων επαγγελματιών και των μισθωτών καθορίζεται για μία πενταετία, από την πρώτη του επόμενου της δημοσίευσης του παρόντος μήνα στο 12% του ποσού της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας του ν. 2084/1992 και του π.δ. 124/1993, όπως κάθε φορά διαμορφώνεται. Μετά τη λήξη της πενταετίας, με απόφαση του Υπουργού Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, μετά από αναλογιστική μελέτη αναπροσαρμόζεται το πιο πάνω ποσοστό σταδιακά έως 20%.» Άρα δηλαδή αυξάνονται αυθαίρετα τα ποσά της Ειδικής Προσαύξησης με εσφαλμένη, τουλάχιστον, ερμηνεία των διατάξεων του ν. 3518/2006 αλλά ακόμα και του άρθρου 44 του ν. 3986/2011 που στην παράγραφο 14.γ αναφέρει : «γ) Στην Ειδική Προσαύξηση του Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε., όπως αυτή διαμορφώνεται σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 4 του ν. 3518/2006 (Α΄ 272), καταβάλλεται πρόσθετη εισφορά ύψους δύο τοις εκατό (2%) επί του ποσού της 1ης ασφαλιστικής κατηγορίας του π.δ. 124/1993 (Α΄ 54), όπως ισχύει.»
13
Δηλαδή, ακόμα και τελολογικά η ερμηνεία της Γενικής Γραμματέως του Υπουργείου δεν ευσταθεί. 5.4. Ασφαλιστική Ενημερότητα για Ιδιωτικά Έργα. Όσον αφορά τη σχέση μεταξύ επαγγελματικής ιδιότητας και εισφορών, σύμφωνα με το άρθρο 27, παρ. 4 του Ν. 3518 ΦΕΚ 272Α/2006 ισχύει ότι: «Δεν επιτρέπεται στις υπηρεσίες του Δημοσίου, των δήμων και κοινοτήτων, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου ή δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών, που προβλέπονται από το άρθρο 12 του π.δ.178/2000 (ΦΕΚ 165 Α΄), η θεώρηση ή έγκριση μελετών, προϋπολογισμών, εκθέσεων, γνωματεύσεων, που εκδίδονται από μετόχους του Ταμείου, αν δεν προσαχθεί η κατά την παράγραφο 5 βεβαίωση ασφαλιστικής ενημερότητας στις υπηρεσίες του Δημοσίου». Αυτός ο νόμος, συνδέει άμεσα την ιδιότητα του μηχανικού με την ασφαλιστική ενημερότητα ακόμα και για έργα που αφορούν τη συναλλαγή μεταξύ ιδιωτών. Στην ουσία η συντριπτική πλειοψηφία των μελετών και άλλων συναφών εγγράφων θεωρείται ή παρεμβάλλονται Υπηρεσίες. Έτσι οι ελεύθεροι επαγγελματίες Μηχανικοί δεν έχουν τη δυνατότητα να εργαστούν αν δεν έχουν εξοφλήσει ή ρυθμίσει τις υποχρεώσεις τους στο Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε. Συνεπώς, οι μηχανικοί μέλη του ΤΕΕ, εκτός τις πολύ χαμηλές αμοιβές τους, έχουν να αντιμετωπίσουν ακόμα δύο επιπλέον θέματα ανταγωνιστικότητας. Τα πρώτο είναι το θέμα της υπερβολικής φορολογίας. Αυτό προκύπτει είτε μέσα από τη δημοσιονομική πολιτική είτε μέσα από το συνεχώς παρουσιαζόμενο ως αυξανόμενο κόστος των, υπέρογκων ήδη, ασφαλιστικών εισφορών. Η ίδια η πολιτεία έχει παραδεχθεί, δυστυχώς, ότι οι ασφαλιστικές εισφορές σχετίζονται με τα δημοσιονομικά. Και αυτό δυστυχώς όταν έχουν διαρρηχτεί ακόμα και οι ελάχιστες θεμελιώδεις αρχές που μας ξεχωρίζουν ως ανθρώπινο είδος. Το δεύτερο είναι η απώλεια της ασφαλιστικής ενημερότητας από το Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε., η οποία οδηγεί άμεσα και σε απώλεια της δυνατότητας εργασίας. Ενώ δηλαδή το ασφαλιστικό ταμείο έχει κόψει την παροχή υπηρεσιών προς τον ασφαλιζόμενο, δεν τον αφήνει ούτε να εργαστεί σε ιδιωτική συναλλαγή αν πρώτα δε ρυθμίσει τις οφειλές του. Δηλαδή για υπηρεσίες που ποτέ δεν έλαβε. Με τον τρόπο αυτό ευνοούνται άλλες επαγγελματικές ομάδες (απόφοιτοι των ΤΕΙ) για τις οποίες δεν απαιτείται ασφαλιστική ενημερότητα για την ανάληψη μελέτης. Προφανώς αυτό δεν ωφελεί την ανταγωνιστικότητα και τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς και οδηγεί σε φαινόμενα αθέμιτου ανταγωνισμού. Το αποτέλεσμα είναι να αποχωρούν συνεχώς από το επάγγελμα μηχανικοί, ελεύθεροι επαγγελματίες αυτοαπασχολούμενοι, λόγω απώλειας της ασφαλιστικής τους ενημερότητας. Η αποχώρηση από το επάγγελμα γίνεται υπό τον φόβο των κατασχέσεων αφού δεν υπάρχει η έννοια του άνεργου μηχανικού. Πρόσφατα με τη συζήτηση για τα επαγγελματικά δικαιώματα ήρθε στην επικαιρότητα η έκθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, ΑΔΑ μη Συνταγματικά κατοχυρωμένης, ωστόσο. Σε όλο της το σκεπτικό, στη με αριθμό 34/2014 απόφασης της, αποτυγχάνει να διαχειριστεί και να λάβει υπόψη της το γεγονός αυτό. Ότι δηλαδή για το επάγγελμα του Διπλωματούχου Μηχανικού, με την τωρινή νομοθεσία που διέπει το Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε., απαγορεύεται στους Μηχανικούς να εργαστούν αν δεν υποβάλλουν ασφαλιστική ενημερότητα, σε αντίθεση με άλλες επαγγελματικές ομάδες που απασχολούνται με το αντικείμενο της μελέτης και της κατασκευής ιδιωτικών έργων.
14
6.
• Κατάργηση του άρθρου 101 παρ. 4δ του Ν. 4172/2013, περί μη δυνατότητας αναστολής των εις βάρος των μηχανικών επερχόμενων πλειστηριασμών. Η συγκεκριμένη διάταξη είναι κατάφωρα αντισυνταγματική.
Συμπεράσματα - Προτάσεις.
• Ανασταλολή τουλάχιστον για μία τριετία της διάταξης του άρθρου 101 παρ. 9 του ν. 4172/2013 για τη διαβίβαση των ληξιπρόθεσμων οφειλών από ασφαλιστικές εισφορές του Ε.Τ.Α.Α. άνω των 5.000 ευρώ, η 10.000 ευρώ στο Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (Κ.Ε.Α.Ο.). Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να εξεταστεί και η τροποποίηση της ως άνω διατάξεως, ώστε να μην διαβιβάζονται στο Κ.Ε.Α.Ο. οι ληξιπρόθεσμες εισφορές ασφαλισμένων του Ε.Τ.Α.Α., οι οποίοι έχουν ατομικά φορολογητέα εισοδήματα π.χ κατώτερα των 12.000 ευρώ ή οικογενειακά εισοδήματα κατώτερα των 25.000 ευρώ.
• Μείωση των πολύ υψηλών ασφαλιστικών εισφορών, τώρα που η οικονομική κρίση (για την οποία δεν ευθυνόμαστε) έχει επιφέρει δραματική μείωση του τζίρου (όσων έχουμε ακόμα ανοιχτές επιχειρήσεις).
• Αναστολή επ’ αόριστον της εφαρμογής των διατάξεων και αποφάσεων για την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών ασφαλισμένων του Ε.Τ.Α.Α. και να εξεταστεί η μείωση αυτών, τουλάχιστον για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η οικονομική κρίση της Χώρας.
• Μείωση των υπέρογκων έντοκων προσαυξήσεων όταν καταβάλλονται καθυστερημένα οι ασφαλιστικές εισφορές.
• Κατάργηση της συνέχισης της χρέωσης των ασφαλιστικών εισφορών στις περιπτώσεις όπου, λόγω μη καταβολής τους, το Ε.Τ.Α.Α. παύει να παρέχει υπηρεσίες Υγείας (μη ανανέωση βιβλιαρίου υγείας). Δεν νοείται χρέωση ασφάλιστρου χωρίς παροχή ασφάλειας.
• Κατάργηση του άρθρου 44 παρ. 15 του ν. 3986/2011 ή εξαίρεση και των ασφαλισμένων του Ε.Τ.Α.Α. από την εφαρμογή της εν λόγω διατάξεως και κατοχύρωση της δυνατότητας ελεύθερης επιλογής της ασφαλιστικής κατηγορίας ένταξης ασφαλισμένων του Ε.Τ.Α.Α.
• Ελεύθερη επιλογή ασφαλιστικής κατηγορίας. Ολοι οι ασφαλισμένοι στο την ίδια σύνταξη και ιατροφαρμακευτική περιθαλψη αλλά να δίδεται η δυνατότητα, σ’ όποιον επιλέξει μεγαλύτερη ασφαλιστική κατηγορία, το παραπάνω ποσό να του αποδίδεται με την σύνταξη με την μορφή κάποιου εφάπαξ ποσού (σαν να το αποταμιεύει).
• Κατάργηση της υποχρέωσης προσκόμισης ασφαλιστικής ενημερότητας στην πολεοδομία, λόγω των φαινομένων παραοικονομίας και εκμετάλλευσης συναδέλφων, αλλά και του αθέμιτου ανταγωνισμού που αυτή δημιουργεί.
• «Πάγωμα» των παλαιών οφειλών με τη δυνατότητα στον ασφαλισμένο, τουλάχιστον για την περίοδο 2013-2014, να πληρώνει μόνο τις τρέχουσες εισφορές του. Με αυτόν τον τρόπο οι ασφαλισμένοι στο Ε.Τ.Α.Α. θα μπορούν να συνεχίσουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα και παράλληλα να διατηρήσουν το δικαίωμα στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τόσο για τους ίδιους, όσο και για τα έμμεσα ασφαλισμένα μέλη της οικογένειάς τους.
• Νομική αναγνώριση της ιδιότητας του «μη δυναμένου να καταβάλει ασφαλιστικές εισφορές», με τη θέσπιση ενός ποσού με μηδενικά φορολογητέα εισοδήματα ή με ένα ελάχιστο πραγματικό φορολογητέο εισόδημα από την άσκηση του επαγγέλματος τους (π.χ. κάτω των 3.000 ευρώ). Ο νόμος αντί του αριθμητικού ορίου των 5.000 ευρώ για όλους, θα έπρεπε να θέτει ουσιαστικά κριτήρια, όπως το αν οι εισφορές δημιουργήθηκαν κατά την περίοδο της κρίσης ή όχι (από το 2010 και μετά), αν το φορολογητέο εισόδημα του ασφαλισμένου μπορούσε να καλύψει το ύψος των
15
εισφορών του και αν οι οφειλές αφορούν σε μη καταβληθείσες εισφορές ή σε προσαυξήσεις κλπ. Και θα έπρεπε να κάνει και μία κλιμάκωση στο ποιες εισφορές θα διαβιβάζονται και ποιες όχι, η οποία θα διαμορφώνεται με βάση τα παραπάνω ουσιαστικά κριτήρια.
• Nα λογίζονται ως μισθωτοί οι ελεύθεροι επαγγελματίες, ασφαλισμένοι μετά την 1.1.93, με τη λογική του άρθρου 12 του ν. 4172/2013, με αποτέλεσμα οι ασφαλιστικές εισφορές να προκύπτουν ως ποσοστό του εισοδήματος και να μπορούν οι ασφαλισμένοι να πληρώσουν και να μην επιβαρύνονται με υπέρογκες εισφορές σε σχέση με τα πραγματικά τους εισοδήματα. Πχ, χαρακτηριστικά, όταν βάσει έγγραφων συμβάσεων παροχής υπηρεσιών ή συμβάσεων έργου, με φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ή νομικές οντότητες τα οποία δεν υπερβαίνουν τα 3 ή εφόσον υπερβαίνουν τον αριθμό αυτόν, ποσοστό 75% του ακαθάριστου εισοδήματος από επιχειρηματική δραστηριότητα προέρχεται από 1 από τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες που λαμβάνουν τις εν λόγω υπηρεσίες.
• Να γίνει μεταφορά δημόσιας περιουσίας ή δικαιωμάτων εκμετάλλευσής της, στο ταμείο για την απώλεια των δισεκατομμυρίων ευρώ που υπέστη με το «κούρεμα» των ομολόγων.
